کاوشی در مباحث کلامی مجمع البیان

بررسی مباحث کلامی در تفسیر »مجمع البیان« اثر طبرسی است. نویسنده نخست به چگونگی طرح مباحث کلامی در مجمع البیان پرداخته و از چند نکته سخن گفته است: 1- مباحث کلامی به سه شکل مطرح است؛ الف - تعریف مفهوم، ب - اثبات یا نفی، ج - دفاع از یک عقیده و رفع شبهه. 2- دو بخش نخست حجم بیشتری از قسم سوم دارد با این تفاوت که بخش اول تکرار نشده است امّا بخش دوم از زوایای گوناگون تکرار شده است. 3- نوک پیکان انتقاد طبرسی به سمت جبرگرایان و در مرحله بعد معتزله است 4- از روایات اهل بیت )ع( در مباحث کلامی کمتر استفاده شده است و راز آن این است که طبرسی در مقام نفی یا اثبات بوده است تا تحلیل و ارائه یک نظریه کامل. 5- رویکرد کلامی طبرسی نقش زیادی در تفسیر آیات داشته است. 6- نوآوری طبرسی بیشتر در ساحت نقد و اثبات است تا پردازش تحلیلی یک نظریه و 7- برخی دیدگاه های طبرسی نادر و گاه قابل نقد است؛ مثل فضیلت فرشتگان، حبط عمل، ایمان. در ادامه، نویسنده فهرستی از موضوعات کلامی مطرح شده را ذیل چند محور آورده است: توحید، نبوت، معاد، انسان، امامت، ایمان و کفر، عقل و معرفت و... .